Kijk vanuit de breedte naar een vraagstuk, dan zie je meer mogelijkheden

Daniël Stein is CPO-docent, docent Burgerlijk recht en onderzoeker aan de Radboud Universiteit. Zijn promotieonderzoek gaat over hoofdelijke aansprakelijkheid. Op welke manier maakt hij het verschil als jurist?

Waarop richt u zich in uw promotieonderzoek?

“Mijn promotieonderzoek gaat over hoofdelijke aansprakelijkheid; een materieelrechtelijk leerstuk dat draait om de vraag wie waarop recht heeft als er meerdere schuldenaren zijn. Maar in mijn onderzoek kijk ik breder dan alleen het materieelrechtelijke aspect. Ik onderzoek de plaats van het leerstuk in het Nederlandse en het Europese recht. In het procesrecht speelt bijvoorbeeld de vraag hoe partijen de hoofdelijke aansprakelijkheid kunnen effectueren en in het insolventierecht de vraag wat er gebeurt als één van de partijen failliet gaat.

In mijn praktijk als advocaat heb ik ervaren dat hoofdelijke aansprakelijkheid een ingewikkeld leerstuk is. Daar zag ik geregeld dat het tot misverstanden leidde. Banken hebben ermee te maken in het kader van financiering, het speelt in schadevergoedingskwesties als er meer daders zijn, maar bijvoorbeeld ook bij geschillen binnen vennootschappen. In mijn onderzoek zie ik dat de invloed van het Europese recht steeds groter wordt. Er zijn verschillende ontwikkelingen die nog in kaart gebracht moeten worden en dat kan door het onderwerp in de breedte te bekijken. Met mijn proefschrift wil ik daaraan een bijdrage leveren.”

Is dat ook de manier waarop u het verschil wil maken als jurist?

“Dat klopt, ik ben er namelijk van overtuigd dat wanneer je vanuit de breedte naar een vraagstuk kijkt, je veel meer mogelijkheden ziet. Doordat steeds meer juristen zich specialiseren, zie je een enorme fragmentatie in specialismen. Zij presenteren zich bijvoorbeeld als dé specialist financieel recht, mededingingsrecht, of gegevensbescherming. Aan dergelijke specialisten bestaat behoefte, maar die rechtsgebieden staan niet op zichzelf. Ik geloof erin dat je als jurist juist ook de samenhang moet zien. Een brede, gedegen basiskennis van het recht en de bereidheid om over de grenzen van je (deel)vakgebied heen te kijken, zijn dan noodzakelijk.”

Hoe past u dat toe in de praktijk?

“Dat hangt af van mijn rol. Als adviseur wil ik het verschil voor mijn cliënt maken, als universitair docent voor mijn studenten en als CPO-docent voor de cursisten. In al deze situaties gaat het bij mij steeds om de breedte van het recht. Voor mijn studenten probeer ik daarvoor parallellen te trekken tussen vraagstukken. Voor cursisten bij het CPO doe ik dat door vergezichten te schetsen, want door uit te zoomen op een bepaald onderwerp worden bepaalde trends zichtbaar. Dat is waardevol voor de praktijk, want uiteindelijk is juridische ontwikkeling sterk afhankelijk van de wijze waarop in de praktijk met het recht wordt omgegaan. Daarbij helpt het als je bereid bent van je eigen eilandje af te komen.”

Hoe ziet u de mogelijkheden van de jurist om verschil te maken in de maatschappij?

“Voorop staat dat de vraag waarvoor we het recht willen inzetten, een politieke vraag is. Het recht zelf heeft geen voorkeur voor een bepaalde oplossing. Vaak is het zo dat je als jurist in de rol van advocaat of rechter achteraf bij een zaak wordt betrokken en dan vaststelt hoe iets is. Wel geloof ik dat voor juristen een belangrijke maatschappelijke taak is weggelegd om óók na te denken hoe het recht kan bijdragen aan ontwikkelingen in de maatschappij, zoals de klimaatproblematiek of vermogensongelijkheid.

Zelf probeer ik eerder tegen de stroom in te zwemmen. Neem onderwerpen als duurzaamheid, digitalisering en diversiteit. Dat zijn onderwerpen die hoog op de politieke agenda staan en waarvoor wetgeving in de maak is. Maar ik ben van mening dat veel van wat op deze terreinen nodig wordt geacht, niet noodzakelijkerwijs via nieuwe wetgeving geregeld hoeft te worden. Het recht is een flexibel systeem en in acht van de tien gevallen vind je de oplossing al in het algemene kader. Daarvoor is het belangrijk dat je handelt in de geest van de wet en dat doe je door niet steeds maar verder in te zoomen, maar ook eens uit te zoomen om te kijken wat er al is. In de breedte naar ontwikkelingen kijken is voor mij dus ook hiervoor het devies.”